In actie om oplopende wachtlijsten voor kraamzorg te voorkomen

Jaarlijks worden in Nederland zo’n 170.000 baby’s geboren. Na elke geboorte krijgt een gezin normaal gesproken 49 uur kraamzorg. Met name in de zomer is er een piek te zien in het aantal geboorten. Dat betekent in de vakantieperiode extra druk op de kraamzorg, terwijl er al een tekort aan kraamverzorgenden is.
Het is van belang om tijdig een kraamorganisatie te benaderen. Want de zomerpiek start dit jaar vroeg en duurt langer, voorziet CZ. Als het verzekerden zelf niet lukt, helpt CZ bij het vinden van kraamzorg. Maar dat wordt nu al lastiger, in sommige gebieden ontstaat er zelfs een wachtlijst.

Geen enkele organisatie kan de personeelstekorten alleen oplossen, daarom wordt er landelijk gewerkt aan een aanpak door zorgverzekeraars en kraamzorgorganisaties. Op basis daarvan zet CZ net als andere zorgverzekeraars extra geld in om de samenwerking in de regio te bevorderen. De extra kosten die kraamorganisaties moeten maken om meer mensen te kunnen helpen, worden daarmee gecompenseerd. Dit betekent ook dat kraamzorgorganisaties ervoor moeten zorgen dat niemand zonder kraamzorg komt te zitten deze zomer.

Om te voorkomen dat ze worden overvallen door tekorten brengen zorgverzekeraars en kraamorganisaties sinds twee jaar de vraag en aanbod binnen een regio gestructureerd in beeld. Het wettelijk minimum is 24 uur kraamzorg. Op basis van de zorgplicht moet een zorgverzekeraar dat kunnen bieden. Als ondanks de regionale samenwerking blijkt dat de zorgplicht in gevaar komt, dan wordt er gekeken naar andere oplossingen zoals het concentreren van zorg in een kraamhotel. De afgelopen twee zomers boden de kraamhotels in Eindhoven en Bergen op Zoom een oplossing voor het personeelstekort. Inmiddels hebben de kraamzorgorganisaties in de regio Bergen op Zoom, met ondersteuning van CZ en VGZ, dit jaar de deur van het kraamhotel alweer geopend.

Kraamhotels zijn duurder dan kraamzorg thuis. Maar omdat in een kraamhotel meerdere gezinnen bij elkaar liggen kan één kraamverzorgende meerdere gezinnen helpen. Voor sommige gezinnen was een kraamhotel de uitkomst, gezinnen die een eerste kind kregen en geen netwerk in de buurt hadden waren geholpen met 24/7 begeleiding tijdens de eerste dagen. Hoewel uit nood geboren, blijkt het kraamhotel voor sommige kraamverzorgenden ook een voordeel te bieden. Door in vaste diensten te werken kunnen ze hun werk beter combineren met hun gezinsleven.

Het personeelstekort blijft voorlopig een probleem, en het aantal geboorten gaat niet afnemen. Kraamhotels is voor sommige gezinnen een prettig alternatief, maar het grootste gemis is de begeleiding van gezinnen in hun thuissituatie. Dat betekent dat er andere veranderingen nodig zijn. Het idee dat iedereen standaard recht heeft op 24 tot 49 uur kraamzorg vraagt om vernieuwing. In een tijd van personeelstekorten is het bijvoorbeeld niet meer uit te leggen dat er in de indicatie nog altijd tijd is ingeruimd voor huishoudelijke taken. En ook met ruimer wordende geboorteverlofregelingen voor de partner of de mogelijkheid om bijvoorbeeld met filmpjes instructies te geven, is in het huidige indicatieprotocol geen rekening gehouden. De bespaarde uren kunnen ingezet worden om een ander gezin te helpen waar de behoefte aan ondersteuning groter is. Het is belangrijk dat er ruimte is om te kijken welke ondersteuning een gezin nodig heeft, soms is dat meer en soms is dat minder. Er is een nieuw indicatieprotocol nodig voor passende kraamzorg.

Hoewel binnen de kraamzorg wordt gewerkt aan nieuwe indicatiemethodiek om langer en meer op maat zorg en ondersteuning te bieden, laat de praktijk ook zien dat gezinnen in kwetsbare situaties niet de kraamzorg ontvangen die zij nodig hebben. Juist gezinnen die méér zorg kunnen gebruiken, kiezen voor minder uren of zelfs geen kraamzorg. Kosten blijken bepalend voor het aantal uren ondersteuning dat zij afnemen.

Maximale ondersteuning vraagt in sommige gevallen dan ook om nog een extra stap te zetten. Daarom werkt CZ in Zuid-Limburg mee aan de proeftuin Geboortezorg Flex. 250 kwetsbare gezinnen krijgen daar extra ondersteuning in de periode na de geboorte van hun kind. Door vrijstelling van de wettelijke eigen bijdrage door CZ en langere ondersteuning betaald door gemeenten krijgen jonge kinderen een grotere kans op een gezond leven.