Zorgprofessionals vergeten goed voor zichzelf te zorgen

Datum: 23 maart 2017 - Leestijd: 6 minuten

Werkdruk is een hot topic in de zorgsector. Vrijwel alle medewerkers in deze sector hebben ermee te maken. Vanwege bezuinigingen is op veel locaties sprake van onderbezetting. Het is voor velen een race tegen de klok. Daarnaast lijkt de kennis over het tillen en transfereren van patiënten onvoldoende te worden toegepast.

Zolang het over de veiligheid en het comfort van de patiënt gaat, worden alle regels in acht genomen. Maar ergonomisch verantwoord tillen is kennelijk minder belangrijk. Medewerkers lijken niet te hebben geleerd hoe ze voor iemand moeten gaan staan en hoe ze bij die tilbeweging hun eigen lichaam kunnen ontzien. En die tillift wordt ook niet gebruikt. Die staat in een kast. Er is geen tijd om ‘m te pakken. En omdat de collega druk is, doet iemand de transfer in zijn eentje. Met als gevolg dat deze persoon ook uitvalt.

In de zorg is de discussie over belasting, belastbaarheid en ergonomie voortdurend aanwezig. Aan HR en leidinggevenden de taak om ervoor te zorgen dat medewerkers de hulpmiddelen gaan gebruiken. Dat betekent niet dat ze moeten zeggen dat ze die lift moeten pakken. Ze moeten ‘het waarom’ uitleggen.

Wanneer je mensen bewust maakt van de redenen en er consequenties aan verbindt, krijg je ze mee. “Die lift is ontworpen zodat jij geen last krijgt van je rug.” Of: “Als je die glijmat niet gebruikt, dan breng je je lichaam op termijn onherstelbare schade toe en krijg je op een dag, zomaar ineens, enorme last van je rug.”

Alle lichamelijke klachten en pijntjes hebben een oorzaak. Ze komen niet uit de lucht vallen. Je kunt de symptomen bestrijden, maar daarmee los je het probleem niet op. Een werkgever wil maar één ding: een verzuimende medewerker moet zo snel mogelijk weer aan het werk. Ik vind dat behandelaars veel praktischer en bedrijfsmatiger moeten leren denken. Hoe los je het probleem zo efficiënt en definitief mogelijk op? Dat die je alleen door op zoek te gaan naar de oorzaak en die aan te pakken.

Arbotechnische hulpmiddelen kunnen fysieke belasting in de zorgsector verminderen. Maar verzuim moet je in een bredere context zien. Fysieke klachten kunnen komen door het zware werk. Maar vaak is er ook iets met de werkomgeving aan de hand. Werkstress, bijvoorbeeld heeft ook vaak een negatieve invloed op lichamelijke aandoeningen. Het is een complex van factoren.

De 5 W's van fysieke belasting:

1. Werkplek
   De werkplek heeft direct te maken met de functie die iemand uitoefent. Voor de een is het een bureau met een stoel, voor de ander is dat een afdeling, een unit of het hele bedrijf. Er wordt veel naar de werkomgeving gekeken. Misschien zelfs wel teveel. Men denkt dat je een werkplek ideaal kunt instellen. Dat is helaas niet zo. Want de ene persoon krijgt klachten en de ander, in precies dezelfde situatie, niet.
2. Werkhouding
   De werkhouding betreft de persoon zelf. Hoe gaat hij om met zijn werk? Hoe voert hij de benodigde handelingen uit? Hoe is zijn tiltechniek? Hoe zit iemand achter zijn computer als hij administratieve werkzaamheden moet verrichten? Een groeiend aantal instellingen probeert hun personeel op dit punt tegemoet te komen en te faciliteren. Met trainingen, met workshops en … hulpmiddelen.
3. Werktijden
   Werktijden zijn belangrijk. De 8-urige werkdag is niet voor niets bedacht. Om de 2 uur een koffiebreak én een lunchpauze. Werkgevers zijn wettelijk verplicht om dit te handhaven. Overwerken is bij tijd en wijle prima, zolang men de balans niet uit het oog verliest. Als werktijden langer worden, neemt de werkdruk toe, en de sociale druk. Je hebt weinig rust en kunt niet herstellen van zware inspanningen.
4. Werkdruk
   Werkdruk komt voort uit de balans tussen belasting en belastbaarheid. Wat moet iemand binnen bepaalde tijd presteren? Daar zijn kaders voor bepaald. Per beroep wordt gekeken wat reëel is. Als mensen beginnen te klagen dat het teveel wordt, kun je maar beter gaan kijken of dat ook zo is.
5. Werksfeer
   De laatste w is de werksfeer. Heb je leuke collega’s? Heb je een leuke leidinggevende? Ga je met plezier naar je werk? Of heb je het idee: het moet weer. Dat zijn redenen waarom mensen gaan verzuimen. Er zijn bedrijven waar in een mum van tijd iedereen griep heeft, maar je hebt ook bedrijven waar mensen, bij wijze van spreken, met een dubbele longontsteking nog doorwerken. Daar heerst een mentaliteit van ‘niet zeuren maar doorgaan’. Groepsdruk kan heel heftig zijn. Het is vrijwel nooit de fysieke problematiek die mensen thuis houdt. Het is meestal de werksfeer of de bedrijfscultuur.

Voor hockeyers op het hoogste niveau is het hockeyspel hun core business. Maar naast oefeningen met de bal, trainen ze ook hun fysiek in een fitnessruimte. Dat doen ze om meer variatie te hebben in hun beweegpatroon en om hun fysieke belastbaarheid te vergroten. Als de hockeyers tegen een betere club moeten spelen, krijgen ze meer druk dan ze normaliter gewend zijn. Dan moet je een tandje bij kunnen zetten. Extra sporten is ook aan te raden voor medewerkers die fysieke arbeid verrichten. Daarmee verruimen ze hun belastbaarheid.

Steeds meer zorginstellingen beseffen dat wanneer zij in medewerkers investeren, medewerkers ook in de organisatie gaan investeren. Werkgevers kijken in de basis zelden of nooit naar de fysieke staat van mensen. Pas als er klachten zijn en dan is het meestal te laat. HR moet zich ervan bewust zijn dat mensen gaan verzuimen als hun conditie minder wordt. Personeel moet langer mee. Hoe houd je mensen op termijn productief? Hoe vermijd je dramatische verzuimtrajecten? De antwoorden op die vragen bepalen mede de toekomst van een instelling, Niet over 30 jaar, maar nu, de komende 5 tot 10 jaar.

Een voorbeeld uit een andere branche:
Een groot bedrijfskledingbedrijf uit het zuiden van Nederland maakt alle problemen bespreekbaar. De teamleiders vertolken een sociale rol en maken geregeld een praatje met hun medewerkers. Als ze een probleem signaleren, proberen ze de oorzaak gezamenlijk weg te nemen, ook al ligt die in de privésfeer.

De directeur kent alle medewerkers. Hij loopt dagelijks door het bedrijf, omdat hij wil weten wat er op de werkvloer gebeurt en wat hij kan verbeteren. Niemand weet dat beter dan de medewerkers zelf.

Dat is de belangrijkste quick win voor iedere werkgever. Als processen of werkplekken moeten worden aangepast, betrek daar dan niet alleen ergonomen en therapeuten bij, maar vooral de mensen zelf. Zij hebben vaak de oplossing.

Veel werkgevers laten al de mogelijkheden onderzoeken om werk te verlichten. Ze kiezen voor hulpmiddelen en halen ergonomen en arbeidsfysiotherapeuten erbij om processen en werkplekken aan te passen. Maar niet alle innovaties werken even goed, bijvoorbeeld omdat de bedenkers geen feeling met de werkvloer hebben. De werkgever moet daarom naar de hele context op de werkvloer kijken, mét de medewerkers erbij. Niemand kent de situatie beter dan de medewerkers zelf.

Je zult mensen bewust moeten maken van hun eigen belastbaarheid. Ze moeten weten hoe ze hun functie kunnen vervullen en wat ze kunnen doen om gezond en vitaal te blijven. Door het gesprek met elkaar aan te gaan, kun je veel klachten voorkomen.

Wilt u meer weten over een doeltreffende aanpak? Of met onze experts van gedachten wisselen over uw vraagstuk?