Wat doet energieconcern ENGIE om haar medewerkers gezond te houden?

Datum: 3 mei 2016 - Leestijd: 9 minuten

Onderdelen van energiebedrijf ENGIE hadden in de afgelopen jaren verschillende namen en vormen. Misschien herinnert u zich Electrabel nog wel. En GDF SUEZ. Sinds dit jaar treden moeder en dochters onder één naam naar buiten: ENGIE. In Nederland telt ENGIE 6.000 medewerkers.

De aandacht voor gezondheid ontstond vijf jaar geleden. Het verzuim bij Electrabel lag hoger dan het landelijk gemiddelde, maar vooral de uitkomsten van het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek trokken de aandacht. Op sommige locaties kampte 30% van het personeelsbestand met overgewicht. De directie reageerde geschrokken en gaf HR opdracht om een voorstel te maken waaruit moest blijken hoe het bedrijf idealiter met gezondheidsmanagement omgaat.

Het werd het begin van iets nieuws

Als arbocoördinator hield Coen Jansonius zich in die tijd al bezig met gezondheid. Hij omarmde de opdracht en schreef een visiedocument, waaraan hij meteen een bewustwordingscampagne en een aantal acties koppelde. Lang verhaal kort: de directie accordeerde de plannen, zodat Coen het plan van aanpak kon uitrollen. Van een alomvattend programma was toen nog geen sprake. Coen wilde eerst mensen prikkelen en kennis laten maken met hun eigen gezondheid.

Samen met een aantal interventiebedrijven organiseerde hij een wervelende gezondheidsdag met testjes en oefeningen, lekker buiten in de open ruimte. Alle medewerkers waren ervoor uitgenodigd. "We hadden een fietsproef klaar staan, een BMI-test en de deelnemers kregen hun metabolische leeftijd te horen: de leeftijd van hun lichaam op basis van hun gezondheid. Je speelt in zo’n stadium een beetje op safe. Mensen vinden het leuk om testjes te doen. Maar de ware kracht school in de vervolgprogramma’s die we aanboden. Mensen konden gaan tennissen, hardlopen, fietsen, ze konden een diëtiekprogramma volgen of Zumba doen. Dat sloeg aan. We hadden meteen veel inschrijvingen."

Ondertussen gingen Coen en de afdeling inkoop met de cateraar in overleg om het aanbod in het bedrijfsrestaurant gezonder te maken en liet hij een kamer in het hoofdkantoor inrichten voor een fysiotherapeut. Medewerkers met klachten aan lijf en leden hoefden dus niet eerst naar de huis- of bedrijfsarts voor een verwijzing; ze konden direct terecht. Toegankelijkheid is de crux in ENGIE's denken. Gezondheid moet voor iedereen gemakkelijk 'verkrijgbaar' zijn.

Als voormalig hockeykeeper en fanatiek fietser heeft Coen zijn ambities in de loop der jaren leren bijstellen. In het eerste jaar van het gezondheidsbeleid konden medewerkers bijvoorbeeld meedoen aan Alpe d'Huzes. "Een uitdagend exercitie", noemt Coen het. "We maakten trainingsprogramma's zodat mensen een jaar konden toewerken naar dat grote einddoel. Maar het was zo'n groot doel dat veel mensen er letterlijk als een berg tegenop zagen. Zo'n dertig sportieve collega's gingen de uitdaging aan, maar medewerkers die twintig kilo teveel hebben, bereik je er niet mee. Daarom hebben we het einddoel van het laatste Sport en Beweging-project bewust laagdrempelig gehouden. De Sportdagen Elzas waren voor iedereen bereikbaar. Sporten verschoof meer naar bewegen. Dat werkte." 

In de voorbereiding op de Sportdagen in de Elzas werd per activiteit (hardlopen, wandelen, fietsen, outdoor) een teamcaptain aangewezen die de deelnemers aanvoerde tijdens de trainingen. Er werd een aparte website ingericht, er kwam een YouTube-kanaal, zodat iedereen kon zien waar Team ENGIE mee bezig was. Ook voor medewerkers die niet sportten, was de Elzas-week iets om naar uit te kijken. Er had zich een legertje vrijwilligers gemeld om het evenement in goede banen te leiden. Een collega fotografeerde, een filmer filmde (en zette de video's op het eigen YouTube-kanaal voor thuisblijvers en familie), er waren sportmasseurs en een grote groep medewerkers verzorgde de dagelijkse maaltijden. 

Een evenement als Sportdagen Elzas zette dus niet alleen gezondheid binnen ENGIE op de kaart, maar zorgde ook voor binding en betrokkenheid. Een mooi neveneffect. "De wandeltochten en de geocaching-speurtochten bleken super populair. We hebben vijf jaar achter elkaar met einddoelen gewerkt. Het aantal deelnemers nam steeds verder toe. Mede omdat we het programma steeds veranderden hebben we veel nieuwe aanwas gekregen. Tijdens Sportdagen Elzas hadden we meer deelnemers dan ooit. En veel meer betrokkenheid. Met het bedrijf, maar ook onderling."

Dit jaar staan er geen sportevenementen op de rol. Ook de jaarlijkse gezondheidsdag wordt overgeslagen. "Eens in de twee jaar is voldoende", zegt Coen. "Als je zo'n dag te vaak aanbiedt, neemt de interesse af. Je moet het aanbod steeds vernieuwen om het thema gezondheid levend te houden."

In zijn nieuwe functie van expert occupational health, is Coen zijn beleid steeds programmatischer gaan invullen. Hij zag wat werkte en minder goed werkte en kreeg behoefte aan een paraplu-gedachte, waaronder hij activiteiten kon scharen. Hij concludeerde dat bedrijfsgezondheid meer is dan bewegen en gezond eten. Medewerkers hebben vooral behoefte aan ondersteuning bij de mentale aspecten van gezondheid. Daarom tuigde hij in samenwerking met drie providers een professioneel programma op: Energize Yourself. In dit programma staan tien energizers (leefpatronen of gedragingen) centraal: slapen, voeding, werkplezier, sociaal netwerk, beweging, zingeving, werkleven, ontspanning/rust, gedrevenheid en thuis.

Het merendeel van de energizers is gelinkt aan het begrip 'mentale fitheid'. Er is een speciale website ingericht waar medewerkers per onderwerp uitleg, verdieping en tips kunnen halen. "Mensen moeten tegenwoordig enorm veel prikkels kunnen verwerken. Ze moeten presteren, ze moeten flexibel zijn, online beschikbaar zijn, ze moeten met tegenslagen om kunnen gaan… Dat vraagt nogal wat van ze. Hoe ga je daarmee om?

Vijf jaar geleden was dit onderwerp onbespreekbaar. Maar dat taboe is wel doorbroken. Medewerkers staan er meer voor open, al blijft het een lastig topic om te bespreken. Het ligt gevoelig. Een leidinggevende moet niet aan een medewerker vragen of hij last heeft van stress. Iemand ergens direct op aanspreken werkt meestal averechts. De medewerker zal denken of zijn functioneren ter discussie wordt gesteld. En dat is niet de bedoeling. Je kunt iemand dus beter vragen hoe het met hem gaat. Oprecht belangstelling tonen en ontdekken of je hem ergens mee kunt helpen."

Het programma is geschikt voor alle medewerkers. Iedereen kan er iets uithalen wat hem of haar aanspreekt. "We geven tips over hoe medewerkers hun gezondheid op eenvoudige wijze kunnen versterken en hun energieniveau kunnen verhogen", zegt Coen. "Maar we gaan niet voorschrijven wat mensen moeten doen, want dat is wel de grootste dooddoener. Het programma helpt medewerkers bewust te worden, in de hoop dat gezondheid onderdeel wordt van hun dagelijkse leefpatroon. Ik ben ervan overtuigd dat mensen die zich met het programma gaan bezighouden zich fitter, vitaler, slagvaardiger en creatiever zullen voelen."

Een voorbeeld
De medewerkers in de energiecentrales werken in ploegendienst. Slaap is dan een belangrijk thema. "Als je de dag en nacht omdraait doet dat iets met je ritme en je mentale fitheid. Je reageert anders als iemand je ergens op aanspreekt als je je niet oké voelt. Wanneer je die fitheid kunt verbeteren door je slaap- of voedingspatroon aan te passen, dan heeft dat invloed op je totale prestatie." Om deze visie over de bühne te brengen, heeft Coen een inleidende presentatie gehouden en konden medewerkers workshops volgen, waarmee ze hun mentale fitheid konden verbeteren.

Energize Yourself is een praat-doe-en-ervaarprogramma. Medewerkers kunnen online allerlei informatie vinden, maar de energizers komen pas echt tot leven als een leidinggevende bij Coen aangeeft dat zijn afdeling of medewerkers ergens behoefte aan hebben. Omdat de werkdruk hoog is, of omdat er sprake is van presenteïsme. Op basis van de input die hij krijgt stelt Coen dan, met de energizers in zijn achterhoofd, een plan de campagne op. "Ik speel in op wat iemand zegt en koppel daar de bedrijfsdoelstellingen aan. Ik vind namelijk dat je altijd moet aansluiten bij wat er in de business speelt."

Soms volstaat een eenmalige spreekbeurt tijdens een teamoverleg, soms ontwikkelt hij een acht weken durend trainingstraject. Maar ook verdiepende workshops over slaap, voeding, beweging, rust en ontspanning zijn mogelijk, of desnoods een individueel traject. "Ik kies de vorm die het best bij de afdeling past en waarmee ik de meeste mensen kan bereiken en waarmee ik ze positief kan verrassen."

Coen doet opvallend veel zelf. Hij schakelt eigenlijk alleen deskundigen in als hij er zelf niet genoeg kennis van heeft. Zijn presentaties zijn persoonlijk van aard. Hij vertelt veel over zichzelf, over hoe hij bepaalde zaken ziet en ervaart. Thuis en op het werk. "Ik vertel dus ook hoe ikzelf ook niet in balans ben. Als ik voor de groep zou staan als een perfecte Mister Health dan ben ik niet geloofwaardig. Door mezelf te zijn, kan ik mensen prikkelen om iets te veranderen. Zij moeten zelf gaan ervaren wat het hen oplevert. De dingen die ik vertel zijn voor iedereen herkenbaar. Ik maak het klein en geef er een positieve lading aan. Ik zie gezondheid als een positieve flow. Wanneer mensen 's ochtends op hun werk komen met de gedachte dat ze vandaag het verschil gaan maken, dan is de kans groot dat ze dat ook gaan doen. Ik hoop dat ik met Energize Yourself die energie in mensen kan losmaken."

Benieuwd naar de resultaten van de programmatische aanpak van ENGIE? Lees ook het vervolg:.

Voor wie ook met gezondheid aan de slag wil, heeft Coen drie tips:

1. Plan vervolgacties
   Als je mensen weet te triggeren, dan staan ze open voor een vervolg. Daar moet je meteen op inspelen. Een trigger duurt namelijk maar even. Als je meteen een vervolgactie aanbiedt, krijg je mensen waar je ze wilt hebben.
2. Houd het laagdrempelig en toegankelijk
   Ik ben er zelf ook ingetuind. Je denkt snel groots en meeslepend. Maar dat spreekt mensen helemaal niet aan. Steek gezondheid in op meerdere vlakken. Focus niet op één event of één energizer. Mensen die sport verschrikkelijk vinden, zijn misschien wel geïnteresseerd in het thema passie of zingeving. Die kunnen daar heel veel energie uit halen.
3. Maak je eigen programma
   Laat een buitenstaander geen trucje doen. Tenzij je het zelf overneemt. Als een medewerker ergens mee aan de slag gaat, heeft dat veel meer rendement dan wanneer je een derde partij inschakelt. Dat heeft niet alleen te maken met de mate van betrokkenheid of passie, maar ook met de taal van een bedrijf. Gezondheid is te belangrijk om de plank net mis te slaan. Houd het dus zoveel mogelijk bij jezelf en sluit aan bij de bedrijfscultuur.