Fysieke fitheid vraagt om een totaalaanpak

Datum: 12 april 2023 - Leestijd: 5 minuten

Remco van der Graaf is consultant duurzame inzetbaarheid en expert fysieke belasting bij LIJV, een coaching- en trainingscentrum op het gebied van mentale en fysieke fitheid. Zo merkte hij al snel op dat de lichamelijke gezondheid van kantoorpersoneel niet los staat van hun gedrag. “Als je gaat controleren op een goede zithouding, blijkt de laptophouder thuis in een kast te liggen en staat het bureau toch te laag. De motivatie ontbreekt. Zolang mensen geen klachten hebben en de noodzaak niet zien, komen ze moeilijk in actie.”

Bedrijven proberen vaak met nieuwe materialen en apparaten arbeidsrisico’s te voorkomen. Maar volgens Remco is een volledige aanpak - een mix van hardware, advies, interventies en motivatie – een stuk effectiever. Hoewel zo’n aanpak misschien niet nieuw is, is ze wel het meest vernieuwend. Zo hebben sommige bedrijven er al voor gekozen. En ervaren nu al een duidelijk resultaat.

Toch besteden de meeste bedrijven haast geen aandacht aan gedragsverandering en de psychische kant van fysieke belasting. En juist daar valt winst te behalen. “Bied medewerkers wat ze nodig hebben. Maak het ze makkelijk. Geef ze twee laptophouders, één voor op het werk en één voor thuis. Dan kunnen ze ‘m nooit vergeten. En zorg ervoor dat de aandacht voor fysieke belasting niet verslapt. In een complete benadering is het mentale stuk misschien nog wel belangrijker dan het fysieke om mensen klachtenvrij te houden”, zegt Remco.

In vergelijking met 10 jaar geleden is er meer aandacht voor de fysieke belasting van kantoorpersoneel en thuiswerkers. De coronapandemie heeft het onderwerp een boost gegeven. Niet voor niets ontwikkelde bijvoorbeeld Rabobank, in die tijd, een totaalaanpak:

• Medewerkers ontvingen thuis een bureau, bureaustoel en beeldscherm
• Honderden personeelsleden werden opgeleid als eerste aanspreekpunt (ergocoach) voor een goede zithouding op kantoor
• Iedere medewerker kreeg de mogelijkheid om een werkplekonderzoek van een arbeidsfysiotherapeut aan te vragen - op kantoor, thuis of online
• Leidinggevenden knoopten pro-actief het gesprek aan over fysieke en mentale belasting
• Via interne media bleef de organisatie beeldschermwerk onder de aandacht brengen, zodat mensen gezonde patronen ontwikkelden

Het blijkt lastig om gezond gedrag vol te houden. Het valt niet mee om op kantoor telkens een bureau en bureaustoel op de juiste hoogte in te moeten stellen. “We hebben continu reminders nodig om terugval te beperken”, zegt Remco. Daarom is zijn advies om zoveel mogelijk urgentie te creëren. “Gebruik bij een werkplekonderzoek een spierspanningsmeter. Als mensen zien hoe groot het verschil is tussen een goede en matige werkhouding, motiveert het hen om ermee aan de slag te gaan.”

Gedragsverandering is een verhaal van lange adem. Pas als mensen vanuit zichzelf gemotiveerd zijn, zullen ze in actie komen. Maar de omgeving kan wél een helpende hand bieden door medewerkers te blijven stimuleren. “Stuur medewerkers elke maand inspirerende informatie. Nodig ze uit voor een zelftest. Laat leidinggevenden het onderwerp ter sprake brengen en medewerkers steunen als ze hun gedrag willen aanpassen. Ook hun rol is in 10 jaar veranderd”, vindt Remco. “Leidinggevenden zijn performance managers geworden en hebben er belang bij dat medewerkers lekker in hun vel zitten.”

aar begint u? Ieder mens is anders, zit anders en heeft andere denkbeelden. “Kleine stappen maken het makkelijker om gezond gedrag te ontwikkelen”, zegt Remco. De vijf werk-w’s zijn daarbij een handige ‘handleiding’ voor uw medewerkers:

1. Werktaken
   Varieert u genoeg? Bent u ervan bewust dat u staand, zittend en lopend kan werken? En maakt u bijvoorbeeld gebruik van sneltoetsen?
2. Werktijden
   Neemt u voldoende pauzes? Maakt u na een half uur beeldschermwerk uw armen, nek en schouders los? Neemt u na een vergadering een korte break? Loopt u 10 minuten buiten voordat u aan het werk gaat? Beweegt u in de pauze? Eindigt u de werkdag met een korte wandeling?
3. Werkdruk
   Ervaart u stress? Wat is de invloed op uw lijf? Hoe gaat u ermee om? Hoe maakt u het bespreekbaar?
4. Werkplek
   Hoe staat alles ingesteld? Staat uw beeldscherm op de goede hoogte? Zit u rechtop? Staan uw ogen op dezelfde hoogte als de camera van uw laptop tijdens een Teams-meeting? Heeft u de juiste ergonomische hulpmiddelen tot uw beschikking?
5. Werkwijze
   Hoe staat alles ingesteld? Staat uw beeldscherm op de goede hoogte? Zit u rechtop? Staan uw ogen op dezelfde hoogte als de camera van uw laptop tijdens een Teams-meeting? Heeft u de juiste ergonomische hulpmiddelen tot uw beschikking?

Remco: “Bespreek welke stap een medewerker wil zetten. Na 3 weken volgt een evaluatiemoment. Is het gelukt om te variëren in werktaken? Dan is het tijd voor een nieuw stapje. Zo maak je het voor iedereen behapbaar.”

40% van de kantoormedewerkers kampt met klachten aan arm, nek of schouder. Met hoge verzuim- en zorgkosten als gevolg. Investeren in fysieke gezondheid is én blijft rendabel. “Alle onderzoeken wijzen uit dat mensen gelukkiger zijn als ze gezond zijn. Ze verzuimen minder en zijn productiever. Met andere woorden: investeren loont”, vertelt Remco.

“Bedrijven moeten er voor waken dat de aandacht wegzakt. Ze moeten blijven inzetten op de juiste benadering. Als iemand last heeft van zijn schouder, kan je je focussen op een ergonomisch perfecte zit. Maar het is véél effectiever om dit gedrag te veranderen. Als je erin slaagt om oude gewoonten te doorbreken, wordt de kans groter dat de medewerker zijn laptophouder wel overal mee naar toe neemt. En uiteindelijk zijn werkplek elke dag perfect instelt.”